نکات كليدي جغرافياي عمومی سال دوم دبیرستان به صورت پرسش و پاسخ
درس اول جغرافيا علمي براي زندگي
1- جغرافیا را تعریف کنید. علم بررسی رابطه ی متقابل انسان و محیط به منظور بهبود زندگی بشر.
2- دو عامل اصلی در علم جغرافیا را نام ببرید. انسان و محیط
3- محیط طبیعی چگونه به محیط جغرافیایی تبدیل می شود؟انسان برای استفاده بیش تر از محیط تغییراتی در آن ایجاد می کند ؛ به این ترتیب محیط طبیعی به محیط جغرافیایی تبدیل می شود.
4- محيط‌هاي طبیعی تشكيل دهنده‌ي كره‌ي زمين كدامند؟ هوا کره (اتمسفر) – سنگ کره (لیتوسفر) – آب کره (هیدروسفر)
5- پیامد های قطع درختان جنگلی را بنویسید. افزایش گاز کربنیک ، آلودگی هوا، افزایش دمای کره ی زمین ، ذوب یخچال های قطبی ، بالا آمدن سطح آب اقیانوس ها و دریا ها
6- جغرافیا با چه دیدی به بررسی موضوعات می پردازد؟ چرا؟ ترکیبی یا کل نگری زیرا اجزا و عوامل محیطی در ارتباط با یکدیگر عمل می کند.
7-نقشه های بزرگ مقیاس و کوچک مقیاس را با هم مقایسه نمایید.
|
بزرگ مقیاس |
کوچک مقیاس |
|
جزیات را بهتر نمایش می دهند. |
جزییات در ان ها دقیق و مشخص نیست. |
|
وسعت کمتری را نمایش می دهند. |
پهنه های وسیعتری را نمایش می دهند. |
|
مانند : نقشه های شهری |
مانند نقشه های قاره ها و کشور ها |
8- كارايي عكس‌هاي هوايي چه زماني بهتر معلوم مي‌شود؟ زماني كه از يك ناحيه به فاصله چند ماه يا چند سال تصاوير متعددي گرفته شود.
9- تصاوير ماهواره‌اي چه ديدي را به دست مي‌دهند؟ چرا؟ ديد تركيبي – زيرا اجزاي گوناگون يك محيط را يك جا و به هم پيوسته به نمايش مي‌گذارند.
10- روش های گرد آوری میدانی اطلاعات کدامند؟ پرسش نامه ، مصاحبه ، مشاهده
درس دوم نگاهي به جغرافياي طبيعي ايران
1- ايران در كدام قسمت آسيا و در چه منطقه‌اي واقع شده است؟ در جنوب غربي آسيا و در منطقه‌ي خاورميانه
2- به عقيده‌ي زمين شناسان شكل نهايي كوه‌هاي البرز و زاگرس در چه دوره‌اي و چگونه به وجود آمده است؟ در اواخر دوره‌ي ترشياري و در اثر فعاليت‌هاي كوهزايي
3- كوه‌هاي آتشفشاني ايران در چه دوره‌اي به وجود آمده‌اند؟ در اوايل كواترنر
4- چند نمونه از كوه‌هاي آتشفشاني ايران؟ دماوند – سهند – سبلان - تفتان
5- كدام فرسايش مهم‌ترين عامل خارجي تغيير شكل ناهمواري‌ها بوده است؟ آب‌هاي روان
6- فلات ايران كدام كشورها را در بر مي‌گيرد؟ ايران و افغانستان و بخشي از پاكستان
7- ويژگي كوه‌هاي زاگرس كدام است؟ منظم و موازي بودن چين‌خوردگي‌ها – فراواني سنگ‌هاي رسوبي به ويژه سنگ‌هاي كمبود سنگ‌هاي آذرين به جز در اطراف همدان و بروجرد، وجود گسل سراسري از شمال غربي به جنوب شرقي
8- بيش‌تر رودهاي مهم و پرآب زاگرس به سمت كدام جلگه جريان دارد؟ جلگه‌ي خوزستان
9- دشت را تعریف کنید؟ سرزميني هموار يا نسبتاً هموار كه حصاري كوهستاني آن را فرا گرفته باشد.
10- جلگه را تعریف کنید؟ سرزميني پست و هموار كه از يك طرف به كوهستان و از طرف ديگر به دريا يا درياچه ختم مي‌شود.
11- ويژگي‌هاي دشت‌هاي وسيعي همچون لوت و كوير كدام‌اند؟ بارش كم، تبخير زياد، خاك شور، اختلاف دماي زياد بين تابستان و زمستان، پوشش گياهي ضعيف، فرسايش بادي شديد
12- چرا در غرب كشور دشت‌هاي حاصل‌خيزي مانند ماهي دشت به وجود آمده است؟ به دليل رطوبت، شرايط آب و هوايي، جنس خاك
13- علت عدم فعاليت چشم‌گير كشاورزي در جلگه‌هاي سواحل درياي عمان و خليج فارس كدام است؟ اقليم خشك، خاك نامناسب، رودهاي فصلي و كم‌آب
14- چه عواملي در حاصل‌خيزي جلگه‌هاي سواحل درياي مازندران مؤثرند؟ رطوبت كافي، خاك آبرفتي، دماي مناسب
15- چه عواملي در تنوع آب و هوايي كشور مؤثرند؟ اختلاف در زاويه‌ي تابش آفتاب (عرض جغرافيايي)، ارتفاعات و جهت آنها، دوري و نزديكي به دريا، توده‌هاي هوا
16- دو عنصر تشكيل دهنده‌ي آب و هوا؟ دما و بارش
درس سوم نگاهي به جغرافياي انساني ايران
1- آريايي‌ها از كدام نواحي به فلات ايران آمدند؟ آسياي مركزي و جنوب سيبري
2- مهم‌ترين عامل در شكل‌گيري سكونت گاه‌ها در ايران كدام است؟ دسترسي به آب
3- واحه چيست؟ به آبادي هاي كوچك در نواحي بياباني كه به دليل وجود چاه و قنات در آنها كشاورزي امكان‌پذير شده است.
4- مشخصات روستاهاي متمركزو پراکنده را بنویسید؟
-روستاهای متمرکز: فاصله زياد روستاها از يكديگر – دور بودن زمين‌هاي كشاورزي از خانه‌ها – جمع و متمركز شدن خانه‌ها در يك مكان – گسترش در نواحي خشك و نيمه خشك ايران
- روستاهاي پراكنده: مشخص نبودن مرز روستاها – فاصله كم روستاها از هم – دور بودن مساكن از هم به دليل فراواني آب – گسترش در نواحي مرطوب شمال ايران
5- منظور از روستاهاي پلكاني چيست؟ در روستاهاي نواحي كوهستاني كه براي برخورداري از نور آفتاب ساختمان‌ها را به صورت پلكاني مي‌سازند.
6- دليل گنبدي شكل بودن سقف خانه‌ها در مناطق گرم و خشك چیست؟ زيرا در اين حالت معمولاً روزها به نيمي از سقف خانه آفتاب مستقيم نمي‌تابد و اين امر در خنك نگه داشتن داخل خانه‌ها مؤثر است.
7- عوامل شكل‌گيري شهرهاي ايران كدام‌اند؟ آب – ناهمواري – عرض جغرافيايي – عامل ارتباطي و دفاعي
8- منظور از نقش شهر چيست؟ ويژگي و كارايي خاصي كه شهر دارد.
9- هر يك از شهرهاي اصفهان – تهران – قم چه نقشي دارند؟ تهران، سياسي، اداري، اصفهان: تاريخي و صنعتي، قم: مذهبي
10- ییلاق و قشلاق عشایر ایران را مشخص کنید؟
|
نام ایل |
ییلاق |
قشلاق |
|
بختیاری |
اطراف شهرکرد |
جلگه خوزستان |
|
قشقایی |
شمال زاگرس فارس |
جنوب زاگرس فارس |
|
ایل سون |
ارتفاعات آذربایجان |
جلگه مغان |
نکات كليدي جغرافياي عمومی سال دوم دبیرستان به صورت پرسش و پاسخ
درس اول جغرافيا علمي براي زندگي
1- جغرافیا را تعریف کنید. علم بررسی رابطه ی متقابل انسان و محیط به منظور بهبود زندگی بشر.
2- دو عامل اصلی در علم جغرافیا را نام ببرید. انسان و محیط
3- محیط طبیعی چگونه به محیط جغرافیایی تبدیل می شود؟انسان برای استفاده بیش تر از محیط تغییراتی در آن ایجاد می کند ؛ به این ترتیب محیط طبیعی به محیط جغرافیایی تبدیل می شود.
4- محيط‌هاي طبیعی تشكيل دهنده‌ي كره‌ي زمين كدامند؟ هوا کره (اتمسفر) – سنگ کره (لیتوسفر) – آب کره (هیدروسفر)
5- پیامد های قطع درختان جنگلی را بنویسید. افزایش گاز کربنیک ، آلودگی هوا، افزایش دمای کره ی زمین ، ذوب یخچال های قطبی ، بالا آمدن سطح آب اقیانوس ها و دریا ها
6- جغرافیا با چه دیدی به بررسی موضوعات می پردازد؟ چرا؟ ترکیبی یا کل نگری زیرا اجزا و عوامل محیطی در ارتباط با یکدیگر عمل می کند.
7-نقشه های بزرگ مقیاس و کوچک مقیاس را با هم مقایسه نمایید.
|
بزرگ مقیاس |
کوچک مقیاس |
|
جزیات را بهتر نمایش می دهند. |
جزییات در ان ها دقیق و مشخص نیست. |
|
وسعت کمتری را نمایش می دهند. |
پهنه های وسیعتری را نمایش می دهند. |
|
مانند : نقشه های شهری |
مانند نقشه های قاره ها و کشور ها |
8- كارايي عكس‌هاي هوايي چه زماني بهتر معلوم مي‌شود؟ زماني كه از يك ناحيه به فاصله چند ماه يا چند سال تصاوير متعددي گرفته شود.
9- تصاوير ماهواره‌اي چه ديدي را به دست مي‌دهند؟ چرا؟ ديد تركيبي – زيرا اجزاي گوناگون يك محيط را يك جا و به هم پيوسته به نمايش مي‌گذارند.
10- روش های گرد آوری میدانی اطلاعات کدامند؟ پرسش نامه ، مصاحبه ، مشاهده
درس دوم نگاهي به جغرافياي طبيعي ايران
1- ايران در كدام قسمت آسيا و در چه منطقه‌اي واقع شده است؟ در جنوب غربي آسيا و در منطقه‌ي خاورميانه
2- به عقيده‌ي زمين شناسان شكل نهايي كوه‌هاي البرز و زاگرس در چه دوره‌اي و چگونه به وجود آمده است؟ در اواخر دوره‌ي ترشياري و در اثر فعاليت‌هاي كوهزايي
3- كوه‌هاي آتشفشاني ايران در چه دوره‌اي به وجود آمده‌اند؟ در اوايل كواترنر
4- چند نمونه از كوه‌هاي آتشفشاني ايران؟ دماوند – سهند – سبلان - تفتان
5- كدام فرسايش مهم‌ترين عامل خارجي تغيير شكل ناهمواري‌ها بوده است؟ آب‌هاي روان
6- فلات ايران كدام كشورها را در بر مي‌گيرد؟ ايران و افغانستان و بخشي از پاكستان
7- ويژگي كوه‌هاي زاگرس كدام است؟ منظم و موازي بودن چين‌خوردگي‌ها – فراواني سنگ‌هاي رسوبي به ويژه سنگ‌هاي كمبود سنگ‌هاي آذرين به جز در اطراف همدان و بروجرد، وجود گسل سراسري از شمال غربي به جنوب شرقي
8- بيش‌تر رودهاي مهم و پرآب زاگرس به سمت كدام جلگه جريان دارد؟ جلگه‌ي خوزستان
9- دشت را تعریف کنید؟ سرزميني هموار يا نسبتاً هموار كه حصاري كوهستاني آن را فرا گرفته باشد.
10- جلگه را تعریف کنید؟ سرزميني پست و هموار كه از يك طرف به كوهستان و از طرف ديگر به دريا يا درياچه ختم مي‌شود.
11- ويژگي‌هاي دشت‌هاي وسيعي همچون لوت و كوير كدام‌اند؟ بارش كم، تبخير زياد، خاك شور، اختلاف دماي زياد بين تابستان و زمستان، پوشش گياهي ضعيف، فرسايش بادي شديد
12- چرا در غرب كشور دشت‌هاي حاصل‌خيزي مانند ماهي دشت به وجود آمده است؟ به دليل رطوبت، شرايط آب و هوايي، جنس خاك
13- علت عدم فعاليت چشم‌گير كشاورزي در جلگه‌هاي سواحل درياي عمان و خليج فارس كدام است؟ اقليم خشك، خاك نامناسب، رودهاي فصلي و كم‌آب
14- چه عواملي در حاصل‌خيزي جلگه‌هاي سواحل درياي مازندران مؤثرند؟ رطوبت كافي، خاك آبرفتي، دماي مناسب
15- چه عواملي در تنوع آب و هوايي كشور مؤثرند؟ اختلاف در زاويه‌ي تابش آفتاب (عرض جغرافيايي)، ارتفاعات و جهت آنها، دوري و نزديكي به دريا، توده‌هاي هوا
16- دو عنصر تشكيل دهنده‌ي آب و هوا؟ دما و بارش
درس سوم نگاهي به جغرافياي انساني ايران
1- آريايي‌ها از كدام نواحي به فلات ايران آمدند؟ آسياي مركزي و جنوب سيبري
2- مهم‌ترين عامل در شكل‌گيري سكونت گاه‌ها در ايران كدام است؟ دسترسي به آب
3- واحه چيست؟ به آبادي هاي كوچك در نواحي بياباني كه به دليل وجود چاه و قنات در آنها كشاورزي امكان‌پذير شده است.
4- مشخصات روستاهاي متمركزو پراکنده را بنویسید؟
-روستاهای متمرکز: فاصله زياد روستاها از يكديگر – دور بودن زمين‌هاي كشاورزي از خانه‌ها – جمع و متمركز شدن خانه‌ها در يك مكان – گسترش در نواحي خشك و نيمه خشك ايران
- روستاهاي پراكنده: مشخص نبودن مرز روستاها – فاصله كم روستاها از هم – دور بودن مساكن از هم به دليل فراواني آب – گسترش در نواحي مرطوب شمال ايران
5- منظور از روستاهاي پلكاني چيست؟ در روستاهاي نواحي كوهستاني كه براي برخورداري از نور آفتاب ساختمان‌ها را به صورت پلكاني مي‌سازند.
6- دليل گنبدي شكل بودن سقف خانه‌ها در مناطق گرم و خشك چیست؟ زيرا در اين حالت معمولاً روزها به نيمي از سقف خانه آفتاب مستقيم نمي‌تابد و اين امر در خنك نگه داشتن داخل خانه‌ها مؤثر است.
7- عوامل شكل‌گيري شهرهاي ايران كدام‌اند؟ آب – ناهمواري – عرض جغرافيايي – عامل ارتباطي و دفاعي
8- منظور از نقش شهر چيست؟ ويژگي و كارايي خاصي كه شهر دارد.
9- هر يك از شهرهاي اصفهان – تهران – قم چه نقشي دارند؟ تهران، سياسي، اداري، اصفهان: تاريخي و صنعتي، قم: مذهبي
10- ییلاق و قشلاق عشایر ایران را مشخص کنید؟
|
نام ایل |
ییلاق |
قشلاق |
|
بختیاری |
اطراف شهرکرد |
جلگه خوزستان |
|
قشقایی |
شمال زاگرس فارس |
جنوب زاگرس فارس |
|
ایل سون |
ارتفاعات آذربایجان |
جلگه مغان |
درس چهارم بیابان ها
1-ویژگی های بیابان ها را بیان کنید؟ بارندگی کم و نامنظم ، تفاوت بارش در سال های مختلف ، بارش شدید و به صورت رگبار ، وزش باد های شدید و تبخیر و تعرق بیشتر از بارندگی سالیانه.
2- ملاک های تقسیم بندی مناطق خشک را نام ببرید. میزان بارش ، تبخیر ، درجه حرارت ، پوشش گیاهی
3- علل ایجاد بیابان ها را بیان کنید.پرفشار جنب حاره ای ، جریان های آب سرد ساحلی اقیانوس ها ، دوری از منابع رطوبتی و وجود کوهستان در مقابل ورود توده های هوا.
4- علت اصلی بیابان های ایران چیست؟نزدیکی به مدار راس السرطان و تحت تاثیر فشار زیاد جنب حاره قرار داشتن.
درس پنجم انسان و بيابان
1- منظور از بيابان‌زايي چيست؟ فرايند تخريب زمين با تغيير منابع گياهي، خاك و غيره كه فعاليت‌هاي انساني عامل مهم آن است.
2- عوامل فرسايش خاك كدامند؟ چراي بي‌رويه دام‌ها، شخم زدن نامناسب خاك، تخريب جنگل، بهره‌‌برداي بيش از حد خاك
3- راه‌هاي شور شدن خاك كدام‌اند؟ كشاورزي با آب شور، كود شيميايي شور دادن به زمين، از بين بردن پوشش گياهي، آتش زدن گياهان
4- فرسايش خاك يعني چه؟ جابه‌جايي افقي ذرات خاك توسط آب يا باد
5- راه‌هاي مقابله با ماسه‌هاي روان چيست؟ با پوشش گياهي، ايجاد بادشكن و پاشيدن مالچ نفتي روي ماسه
درس ششم اهميت و نقش جنگل‌ها
1- به چه مناطقي زيست بوم گفته مي‌شود؟ مناطق عمده و وسيع محيطي كه با پوشش گياهي و جانوري خاصي مشخص هستند.
2- كدام زيست بوم‌ها كم‌تر مورد دخالت و دست‌كاري قرار گرفته‌اند؟ چرا؟ زيست بوم‌هاي توندرا و قطبي به دليل جمعيت كم ناشي از شرايط سرد آب و هوايي.
3- دلايل انهدام زيست بوم‌ها كدامند؟ سوزاندن و قطع درختان به منظور تهيه زغال و هيزم براي سوخت منازل و پخت غذا، قطع درختان براي توليد الوار و مصالح ساختماني، گسترش بي‌رويه شهرها و كارخانه‌ها.
4- چه عواملي موجب تخريب جنگل‌هاي آمازون گرديده است؟ احداث بزرگ راه سراسري – پرورش گام – قطع درختان براي بهره‌برداري معدني و دادن زمين جنگلي به افراد فقير و بي‌مسكن
5- به كدام جنگل‌ها، ريه تنفسي جهان مي‌گويند؟ چرا؟ جنگل‌هاي آمازون به دليل تأمين اكسيژن جهان
6- پيامدهاي تخريب جنگل‌هاي آمازون كدام‌اند؟ افزايش دي‌اكسيد كربن و كاهش اكسيژن – گرم شدن زمين و تغيير آب و هواي جهان – از بين رفتن گونه‌هاي گياهي و جانوري – از دست رفتن منبع درآمد مردم
درس هفتم پراكندگي و انواع جنگل‌ها و مراتع در ايران
1- دلايل دشواری رشد درخت در ايران را بیان کنید. واقع شدن ايران درعرض‌هاي جغرافيايي جنوب حاره و نامنظم بودن و كم‌بارشي
2- دليل اهميت جنگل‌هاي شمال کشور را نام ببرید. تجارتي و صنعتي بودن اين جنگل‌ها
3- اهميت جنگل‌هاي زاگرس را بیان کنید . حفاظت خاك و آب‌هاي جاري – تعديل آب و هوا- گذراندن اوقات فراغت
4- اهمیت مراتع ايران را بنویسید؟ جلوگيري از فرسايش خاك – تأمين علوفه مورد نياز دام‌ها – استفاده در صنايع يا داروسازي
5- مهم‌ترين عوامل تخريب جنگل‌ها و مراتع ايران كدامند؟ چراي بيش از حد دام‌ها – كندن بوته‌ها براي مصارف سوخت روستائيان – قطع درختان براي تبديل آن به زمين كشاورزي، مسكوني و كارخانه‌ها
درس هشتم آلودگي هوا
1- علل آلودگی هوا را نام ببرید. فوران های آتشفشانی ، وزش طوفان و باد های شدید ، صنعت ، کشاورزی ، شهر سازی.
2- اثر گل‌خانه‌اي جو را توضیح دهید؟ جلوگيري از سرد شدن زياد زمين در طول شب و گرم شدن زياد آن در طول روز
3- عوامل افزایش دی اکسید کربن کدامند؟ افزایش کارخانه ها و فعالیت های صنعتی ، سوخت های فسیلی ، استفاده از وسایل نقلیه و از بین رفتن جنگل ها و مراتع.
4- پيامدهاي گرم شدن كره زمين كدامند؟ ذوب شدن توده‌هاي يخ قطب شمال و جنوب – بالا آمدن آب درياها و به زير آب رفتن سواحل پست – افزايش طول دوره‌هاي خشك‌سالي و كاهش ميزان محصولات كشاورزي- بروز سيل در اثر بالا آمدن آب دريا
5- وارونگي دما چيست؟و در چه شرايطي رخ مي‌دهد؟ در حالت عادي در تروپوسفر با افزايش ارتفاع دما كاهش مي‌يابد، اما در بعضي از مواقع سال به ويژه در زمستان با افزايش ارتفاع، دما نيز افزايش يافته و هواي سرد در مجاورت زمين قرار مي‌گيرد، كه اين امر مانع از جابه‌جايي هوا مي‌گردد كه به آن وارونگي دما مي‌گويند.
-در شب‌هاي آرام و بدون ابر زمستان.
6- منظور از باران اسيدي چيست؟و پيامدهاي آن را بنویسید؟ بر اثر فعاليت كارخانه‌ها ميزان دي‌اكسيد گوگرد و دي‌اكسيد ازت در هوا افزايش مي‌يابد كه اين ماده در جو با اكسيژن و بخار آب واكنش نشان داده و به صورت اسيد سولفوريك و اسيد نيتريك درمي‌آيد كه وقتي به سطح زمين مي‌رسد به آن باران اسيدي مي‌گويند.
- پيامدهاي باران اسيدي:كاهش حاصل‌خيزي خاك، وارد شدن مواد سمي به خاك – از بين رفن بناهاي تاريخي به ويژه بناهاي مرمري و آهكي- نابودي درختان و كاهش مقاومت آنها در برابر سرما.
درس نهم آلودگي درياها و رودها
1- عوامل آلوده کننده رودها را نام ببرید. صنایع ، فضلاب ها ، زباله ها ، کشاورزی
2- راه حل‌هاي موجود براي مقابله با آلودگي آب رودها کدامند؟ كاهش ورود مواد آلاينده به داخل آب – انتقال منابع آلوده كننده به نقاط دورتر – پاك‌سازي رودهاي آلوده از مواد مضر
3- منابع آلوده كننده درياي مازندران را نام ببرید؟ رودها به ويژه ولگا – سموم كشاورزي – نفت – افزايش جمعيت
4- اهميت خليج فارس را بیان کنید؟ صيد ماهي و مرواريد – داشتن جزاير مهم نظامي و اقتصادي – استخراج نفت
5- تأثيرات ناشي از آلودگي خليج‌فارس كدام است؟ نابودي و مهاجرت هزاران پرنده از اين ناحيه – تغيير رنگ و كيفيت و كاهش آب آشاميدني در كويت و قطر – تشكيل لايه نفتي بر روي سطح آب كه مانع رسيدن نور خورشيد و اكسيژن مي‌گردد.
درس دهم مخاطرات طبيعي چيست؟
1- مخاطرات طبيعي از نظر محل شكل گيري چند منشأ دارند؟ دو منشأ دروني مانند زلزله و آتشفشان بيروني مانند سيل و خشك‌سالي
2- انواع حركات پوسته زمين؟ دورشونده – نزديك شونده – لغزنده در امتداد هم
3- زلزله چه زماني رخ مي‌دهد؟ زماني كه سنگ‌هاي ناحيه‌اي از پوسته زمين مقاومت خود را در برابر نيروهايي كه از درون زمين به آنها وارد مي‌آيد از دست مي‌دهند و به طور ناگهاني شكسته و انرژي زياد آزاد مي‌شود.
4- ميزان ويراني زلزله تحت تأثير چه عواملي است؟ شدت و سرعت زلزله – عمق زلزله – دوري و نزديكي به مركز زلزله
5- بزرگي و شدت با چه مقياس‌هايي اندازه‌گيري مي‌شود؟ شدت زلزله ( خسارت و خرابي زلزله) كه با مقياس مركالي اندازه‌گيري مي‌شود و بزرگي زلزله ( خروج انرژي از درون زمين ) كه با مقياس ريشتر اندازه‌گيري مي‌شود.
6- مهم‌ترين مناطق زلزله‌خيز جهان كدام است؟ كمربند كوهستاني آلپ – هيماليا – كمربند اطراف اقيانوس آرام – كمربند مياني اقيانوس اطلس
7- علائم پيش‌بيني زلزله را بیان کنید. كاهش لرزش‌هاي كوچك زمين در نواحي مستعد زلزله – تغيير در مقاومت الكتريكي پيوسته زمين در محل گسل‌ها – تغيير در سطح آب چاه‌ها – بيش‌تر شدن فاصله پوسته زمين در محل شكستگي‌ها وگسل‌ها
8- سيل چيست؟ جريان بسيار شديد آب كه در بيرون از بستر اصلي رود جريان مي‌يابد.
9- عوامل اصلي بروز سيل كدام است؟ ريزش باران‌هاي شديد و طولاني – ذوب ناگهاني برف
10- نكات مورد توجه براي بررسي امكان وقوع سيل در یک منطقه کدامند؟ وضعيت پوشش گياهي – جنس خاك – شيب دامنه – وضعيت شبكه آبراهه
11- دلايل وقوع سيل در بنگلادش چیست؟ ريزش باران‌هاي موسمي و قرار گرفتن اين كشور بر روي دلتاي رودهاي گنگ و براهماپوترا
12- بهمن چيست؟ سقوط ناگهاني مواد از روي دامنه‌ها به سمت پايين
13- دلايل سقوط بهمن كدام است؟ نيروي جاذبه زمين – وزن مواد روي دامنه – استفاده نادرست از محيط طبيعي
14- كدام مناطق در ايران بهمن خيزند؟ جاده هراز و چالوس در رشته كوه البرز – چهارمحل و بختياري در زاگرس
15- خشك‌سالي را تعريف كنيد؟ كمبود ريزش‌هاي جوي كم‌تر از انتظار در يك سال
16- مشكلات ناشي از خشك‌سالي؟ كمبود آب مورد مصرف – ترك برداشتن خاك‌هاي رسي و فرسايش آنها به وسيله باد – كاهش ميزان محصولات كشاورزي و مواد غذايي، كاهش ذخيره آب‌رودها و توليد برق – بروز پديده آتش‌سوزي در جنگل‌ها
درس یازدهم انسان و مخاطرات طبيعي
1- فوايد حوادث طبيعي را بیان کنید؟ ايجاد درياچه طبيعي از طريق فوران مواد مذاب يا ريزش كوه – حاصل‌خيز شدن خاك كشاورزي از طريق رسوبات سيلابي يا خاكسترهاي آتشفشان
2- انسان چگونه پوشش گياهي دامنه‌ها را در يك حوضه آبريز از بين مي‌برد؟ با به زير كشت بردن مراتع، قطع يكسره درختان جنگل، بوته كني از روي دامنه‌ها و چراي دام بيش از حد ظرفيت مراتع
3- حوادث طبيعي چه زماني خطر محسوب مي‌گردد؟ زماني كه خسارت‌هاي جاني و مالي به انسان‌هاي ساكن در آن محل وارد كند.
4- مهم‌ترين فايده پوشش گياهي چيست؟ كاهش احتمال وقوع سيل
5- چگونه پوشش گياهي مانع وقوع سيل مي‌گردد؟ آب‌هاي جاري بر روي دامنه‌ها در برخورد با بوته‌ها و گياهان مختلف سرعت اوليه خود را از دست داده و با نفوذ در درون زمين مانع بروز سيل مي‌شوند.
6- راه‌هاي پيش‌بيني سيل کدامند ؟ اعلام خطر بالا آمدن سطح آب رود – اندازه‌گيري باران در يك دوره طولاني در حوضه يك رود
7- راه‌هاي مقابله با خطر بهمن را بنویسید؟ شناسايي نقاط بهمن‌خيز – ساختن مانع منحرف كننده بهمن – ساختن بهمن‌گير – جلوگيري از قطع درختان و نابودي پوشش گياهي روي دامنه‌ها
8- دلايل خشك‌سالي را بیان کنید. تغييرات وضع آب و هوا – پديد آمدن لكه‌هاي خورشيدي – دخالت انسان در طبيعت
9- چگونگي پيش‌بيني آتشفشان را بنویسید؟ مطالعه مداوم عكس‌هاي ماهواره‌اي و تغيير دماي سطح زمين و هواي اطراف آن – ذوب شدن يخ و برف دهانه آتشفشان
10- انسان چگونه می تواند از خسارت های شدید حوادث طبیعی بکاهد؟ با افزایش دانش خود در محیط طبیعی ، قدرت طبیعت را به درستی ارزیابی کرده و متناسب با آن اقدام نماید.
درس دوازدهم گردشگری چيست؟ گردشگر كيست؟
1- اوقات فراغت يعني چه؟ يعني آن بخش از زمان بيداري كه انسان از تعهدات شغلي و كار توليدي آزاد است و به طور دل‌خواه به استراحت و رفع خستگي جسمي و روحي مي‌پردازد.
2- چرا دانش جغرافيا به مبحث اوقات فراغت توجه مي‌كند؟ زيرا در گذراندن اوقات فراغت از يك سو انسان و از سوي ديگر محيطي كه انسان اوقات فراغت خود را در آن سپري مي‌كند وجود دارد.
3- چرا در گذشته سفرهاي خارجي كم و محدود بود؟ زيرا مسافرت اغلب طولاني و ناراحت كننده بودند و وسايل حمل و نقل سريع و راحت وجود نداشت و مسافرت بسيار گران تمام مي‌شد.
4- چه عواملی موجب رشد و گسترش صنعت جهانگردي در قرن بیستم شده است؟ ظهور و توسعه‌ي وسايل نقليه‌ي موتوري – توسعه‌ي شهرنشيني – بهبود شرايط كار – بهبود درآمد مردم – توسعه‌ي ارتباطات و افزايش سطح فرهنگ – پيدايش مؤسسات و دفاتر جهانگردي
5- اصطلاح توريست از چه زماني متداول شد؟ از قرن نوزدهم
6- اولين وسيله‌ي نقليه‌اي كه موجب تحول حمل و نقل و رونق جهانگردي شدچه بود؟راه‌آهن
7- گردشگران به چند گروه تقسیم می شوند نام ببرید .افرادي كه از خارج وارد يك كشور شده يا از آن كشور به خارج مي روند – افرادي كه در داخل كشور خودشان به مسافرت مي‌روند.
8- اهميت اجتماعي و فرهنگی گردشگری را بیان کنید؟ تبادل فرهنگي ميان كشورها و افزايش بينش اجتماعي و تفاهم بين‌المللي
9- دلايل اقتصادي اهميت گردشگری را نام ببرید .كسب درآمد ارزي – ايجاد اشتغال
10- مهم‌ترين مراكز گردشگری زمستاني اروپاکدامند؟ اتريش و سوئيس
11- شهرهای جهانگردی مذهبی منطقه خاورمیانه را نام ببرید. مکه ، مدینه ، قم ، مشهد ، کربلا ، نجف ، دمشق.
12- آثار و پيامدهاي جهانگردي بر روي محيط چیست؟ تغيير چشم‌اندازهاي طبيعي – تخريب محيط زیست و ابنيه تاريخي – آثار نامطلوب فرهنگي و اجتماعي
13- چرا به صنعت جهانگردي صادرات نامرئي مي‌گويند؟ زيرا بدون اين كه كالا يا خدماتي از كشور خارج مي شود، ارز وارد كشور مي‌گردد.
14- پارك‌هاي ملي به چه منظوری تاسیس می شوند و چه مقرراتی در آن ها حکم فرماست ؟به منظور حفاظت از اراضي، حيات وحش – جنگل‌ها، چمن‌زارها و مراتع و چشم اندازهاي طبيعي
- مقررات حاكم بر پارك‌هاي ملي: ممنوع بودن بوته‌كني – شكار حيوانات – سوزاندن چوب و چراي دام
درس سیزدهم ايران‌گردي
1- چرا سواحل درياي مازندران محل مساعدي براي جهانگردي است؟ آب و هواي معتدل – آب و دريا با املاح كم‌عمق و مناسب – جنگل های انبوه
2- چهار منطقه ديدني سواحل درياي مازندران را نام ببرید .كلاردشت- تالاب انزلي – درياچه ولشت – ماسوله
3-چرا سواحل جنوبی ایران برای گذران اوقات فراغت مناسب است؟ به دلیل اب و هوای معتدل
4- گردشگر پذیر ترین ناحیه در سواحل جنوبی کشور کجاست؟ جزیره کیش
5- چرا چشمه های آب معدنی از جاذبه های مهم توریستی است؟ زیرا برخی از این آب ها دارای خواص بهداشتی و درمانی اند و در معالجه امراض پوستی و سایر بیماری ها موثر می افتد و به آن ها آب های درمانی هم گفته می شود.
6- مهم ترین حوزه های ورزش زمستانی در ایران را نام ببرید. آبعلی ، دیزین ، شمشک ، توچال
7- دو مرکز مهم گردشگری تاریخی در ایران کدامند؟ فارس و اصفهان
8- مهم ترین مراکز گردشگری مذهبی ایران را نام ببرید. مشهد – قم – ري – شيراز
4- عوامل ركورد گردشگری پس از پيروزي انقلاب چیست؟ جنگ تحميلي ايران و عراق – تبليغات استكبار جهاني – ارزش هاي انقلاب اسلامي
درس چهاردهم پراكندگي و رشد جمعيت
1- عوامل دفع جمعيت يعني چه؟ به عواملي كه مانع زندگي از زندگی انسان در یک ناحیه می شود «عوامل دفع جمعيت» گويند.
2- منظور از عوامل جذب جمعيت چيست؟ عواملي هستند كه انسان‌ها را تشويق به زندگي در يك ناحيه مي‌كنند.
3- عوامل دافعه و جاذبه جمعيت به چند گروه از عوامل تقسيم مي‌شوند؟ دو گروه: 1- عواملي طبيعي 2- عوامل انساني
4- چهار مورد از عوامل طبيعي دفع جمعيت را نام ببرید؟ شرايط بد آب و هوايي – جنگل‌هاي انبوه – نواحي مرتفع با شيب تند – مناطق آتشفشاني يا زلزله‌خيز.
5- چهار مورد از عوامل انساني دفع جمعيت را نام ببرید ؟عدم دسترسي به حمل و نقل مناسب – دور بودن از درياها و اقيانوس‌ها، فقدان سرمايه و ثروت – تصميمات حكومتي
6- دلايل اقتصادي کمی تراکم جمعيت در یک ناحیه چیست؟ فقدان سرمايه و ثروت – تصميمات حكومتي
7- عوامل طبیعی و انسانی جاذبه جمعیت را نام ببرید. طبیعی : منابع طبیعی ، خاک ها ، پوشش گیاهی ، ناهمواری ، آب و هوا
8- عوامل کمی رشد جمعيت قبل از انقلاب صنعتي کدامند؟ قحطي و كمبود غذا- جنگل‌ها – بيماري‌هاي واگيردار
9- عوامل رشد سريع جمعيت در بعد از انقلاب صنعتي را بنویسید. پيشرفت چشم‌گير پزشكي و بهداشت – توسعه‌ي ابزار آلات و شيوه‌هاي كشاورزي – توسعه‌ي حمل و نقل ارتباطات
10- منظور از انفجار جمعيت چيست؟به رشد زياد و سريع جمعيت در کوتاه مدت در قاره‌ي آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين گفته مي‌شود.
11- چه عواملی موجب رشد جمعيت در يك كشور يا كل جهان مي‌گردد ؟ تغييرات مربوط به نرخ مواليد و نرخ مرگ و مير
12- منظور از رشد طبيعي جميعت چيست؟ تفاوت بين نرخ مواليد و نرخ مرگ و مير
14- در کشور عربستان در سال 1990 نرخ موالید 36 در هزار و نرخ مرگ و میر 5 در هزار بوده است . رشد جمعیت را محاسبه نموده و به صورت درصد بنویسید. 31=5-36 به صورت درصد 1/3 %
15- ساختمان سني جمعيت را با چه نشان مي‌دهند؟ هرم سني جميعت روی یک محور تعداد یا درصد جمعیت و روی محور دیگر زنان و مردان و گروه های مختلف سنی
16- طبقه‌بندي گروه‌هاي سني را بنویسید. 14-10 (كودكان و نوجوانان)- 65-15 سالگي(بزرگ‌سالان)- 65+ (كهن‌سالان)
17- جوانی جمعیت یعنی چه و چه مشکلاتی در پی دارد؟ یعنی درصد زیادی از جمعیت کمتر از 15 سال سن دارند (قاعده هرم سنی پهن است). مشکلات در زمینه آموزش و پرورش و ایجاد شغل
18- قاعده‌ي هرم در كشورهاي توسعه يافته چگونه است و چرا؟ قاعده‌ي هرم باريك و هرم به شكل يك زنگ است به دليل پايين بودن نرخ مواليد و مرگ و مير و بالا بودن اميد به زندگي
19- توزیع جمعیت در ایران چگونه است؟ بسیار ناهمگون است
20- چهارمورد از عوامل طبيعي مؤثر در توزيع جمعيت ايران: آب و هوا –دسترسي به آب – خاك مساعد – شكل ناهمواري‌ها
21- در 80 سال اخير چه عواملي موجب رشد سريع جمعيت ايران شده است؟ گسترش بهداشت و واكسيناسيون – لوله‌كشي و بهبود آب آشاميدني– رونق صادرات نفت- واردات مواد غذايي
22- ساخت سنی جمعیت ایران چگونه است و چه تاثیری در آینده جمعیتی ایران خواهد داشت؟ جوان است و بر بالا ماندن رشد جمعیت در آینده تاثیر دارد.
23- عوامل مؤثر بر رشد جمعيت را نام ببريد؟ سطح به كارگيري تكنولوژي – سطح درآمد – سطح شهرنشيني – سياست‌هاي جمعيتي و دولت‌ها – ميزان سواد – ميزان اشتغال زنان – نوع آداب و رسوم و فرهنگ
درس پانزدهم جمعيت و مهاجرت، جمعيت و منابع طبيعي
1- مهاجرت را تعریف کنید .جابه‌جايي مردم از مكاني به مكان ديگر به منظور كار يا زندگي.
2- دلايل مهاجرت را بیان کنید. دو دليل: الف – دور شدن از شرايط و عوامل نامساعد (عوامل دافعه) ب- جذب شدن به شرايط يا چيزهاي دوست‌داشتني (عوامل جاذبه)
3- عوامل دافعه‌ي مهاجرت را نام ببرید .فقر – كمبود غذا – جنگ – بيكاري – بالاي طبيعي
4- عوامل جاذبه مهاجرت را نام ببرید .آموزش بهتر – درآمد بيش‌تر – مسكن بهتر – وابستگي فاميلي – امكانات بهداشتي بهتر
5- چهار مورد از اثرات مهاجرت روستا به شهر را بنویسید. تغيير در ساختار اشتغال – تغيير در ساختار سني و جنسي جمعيت – تغيير در تعداد جمعيت شهر و روستا- ايجاد مشاغل كاذب در شهرها
6- بيش‌ترين و پرحجم‌ترين نوع مهاجرت در دهه‌هاي اخير در ايران چه بوده است. روستا به شهر
7- هریک از موارد زیر کدام نوع مهاجرت ها ست؟
|
مهاجرت |
نوع |
|
ترک ها به آلمان |
خارجی - اختیاری |
|
فلسطینی ها به اردن و لبنان |
خارجی - اجباری |
|
اروپایی ها به قاره ی آمریکا و استرالیا |
خارجی - اختیاری |
|
مردم از حومه ها به شهر های بزرگ |
داخلی – روزانه |
|
ایل بختیاری به قشلاق خوزستان |
داخلی - فصلی |
|
مکزیکی ها برای بسته بندی محصولات غذایی و میوه چینی به آمریکا |
خارجی - اختیاری |
8- ویژگی های منابع طبیعی را بنویسید.
|
منابع تجدید شدنی |
منابع غیر قابل تجدید |
|
به طور مداوم مورد استفاده قرار می گیرند. |
فقط یکبار مورد استفاده قرار می گیرند. |
|
هزینه استفاده از آن ها زیاد است. |
استفاده از آن ها ارزان تر تمام می شود. |
|
آلودگی کمتری ایجاد می کنند. |
آلودگی بیش تری ایجاد می کنند. |
|
مانند: امواج،باد، خورشید، جزر و مد ، آب پشت سد ها ، زمین گرمایی |
مانند: نفت ، گاز طبیعی ، انرژی هسته ای ، چوپ، زغال سنگ |
9- سه نوع انرژی حاصل از آب عبارتند از امواج ، جزر و مد و آب پشت سد ها
10 – سه نوع سوخت فسیلی که برای ما انرژی فراهم می کنند کدامند؟ نفت ، گاز ، زغال سنگ
11- منظور از حد متناسب جميعت چيست؟ بهترين تعادل ممكن بين منابع و تعداد افراد يك سرزمين
16- عوامل اقتصادي و اجتماعي(انسانی) موثر بر دسترسی به غذا و گرسنگي را بیان کنید . توزيع غير عادلانه‌ي غذا – ارتباطات نامناسب – احتكار غذا – افزايش قيمت مواد غذايي – ناآرامي‌هاي سياسي و جنگ
17- چرا جنوب صحرای افریقا از نظر دسترسی به غذا دچار مشکل شده است ؟كاهش بارندگي و خشك‌سالي
درس شانزدهم آبها
1- چرا نمي‌توان از تمامي آب‌هاي شيرين بهره‌برداري نمود؟ زيرا مقدار زيادي از اين آبها به صورت يخ در يخچال‌هاي قطبي و كوهستاني قرار دارد.
2- مشكلات آب در ايران كدام است؟ كمبود بارندگي، بالا بودن تبخير
3- تبخير واقعي چيست؟ عبارت است از بخار شدن مقداري از آبها ناشی از بارندگی طي فرآيند تبخير
4- تبخير بالقوه چيست؟ مقدار آبي كه اگر در دسترس باشد به وسيله‌ي خورشيد تبخير مي‌گردد.
5- چرا ميزان تبخير بالقوه از تبخير واقعي بيش‌تر است؟ زيرا معمولا آبی که برای تبخیر در محیط وجود دارد ، کم تر از توانایی محیط برای تبخیر است.
6- قنات يا كاريز در كدام استان‌ها بيش‌تر رايج است؟چرا؟ خراسان رضوی – خراسان جنوبی– يزد – كرمان – اصفهان به دلیل کمی بارندگی.
7- بيش‌ترين ميزان آب در كدام بخش مورد استفاده قرار مي‌گيرد؟ در بخش كشاورزي
8- محدودیت های منابع آب در ایران کدامند؟ کمبود بارش ، پراکندگی نامناسب مکانی بارش ، توزیع نامناسب زمانی بارش.
درس هفدهم بهره برداری از منابع آب
1- عوامل به هر رفتن آب در بخش کشاورزی چیست؟ آبیاری مزارع در زمان نامناسب ، غرقابی کردن زمین زراعی، آلودگی آبها
2- چرا در سال های اخیر نیاز بیش تری به آب آشامیدنی سالم احساس می شود؟ به دلیل افزایش جمعیت شهرها ، مهاجرت روستاییان به شهر ها ، افزایش جمعیت روستاها و توجه بیش تر به امر بهداشت.
3- چرا آب به عنوان یک عامل بوجود آورنده بحران تلقی می شود؟ روند افزایش جمعیت و گسترش صنایع و نیاز به آب برای تامین غذای بشر.
4- بهترین راه برای بهره برداری از آب های آشامیدنی بهداشتی و کشاورزی چیست؟
آشامیدنی : جدا کردن آب آشامیدنی از آب های مصرفی دیگر.
کشاورزی : استفاده از روش های جدید آبیاری متناسب با محیط.
5- آبی که به مصرف صنایع می رسد چگونه کیفیت خود را از دست می دهد؟ به دلیل آلودگی حرارتی و آلودگی شیمیایی و میکروبی.
6- آلودگی آب را تعریف کنید. تغییرات فیزیکی ، شیمیایی و زیستی (میکروبی) آب که آن را غیر قابل استفاده می کند.
7- عوامل آلودگی آب ها را نام ببرید. زباله ها ، فاضلاب ها ، آلودگی حرراتی و سموم دفع آفات و کود های شیمیایی
8- خطرناک ترین آلوده کننده های آب کدامند؟ جیوه ، سرب و مواد شیمیایی سمی.
پاسخ خود آزمایی های ادبیات فارسی ۲
خودآزمایی درس اول ص۵
۱- ای کریمی که بخشنده ی عطایی وای حکیمی که پوشنده ی خطایی .
-در دل های ما جز تخم محبت مکار وبرتن وجان های ما جز الطاف و مرحمت خود منگار .
– به نام آن خدایی که نام او راحت روح است وپیغام او مفتاح وفتوح است .
– سلام او در وقت صباح مؤمنان را صبوح است وذکر او مرهم دل مجروح است .
اعمال انسان ، تلمیح دارد به حدیث «الدنیا مزرعه الاخره»
اشاره دارد به ضربت خوردن حضرت علی (ع) وبه شهادت رسیدن ایشان به دست عبدالرحمن بن ملجم مرادی وحضرت علی (ع) به امام حسن (ع) دستور داد که با او مدارا کنند .
بیت هشتم (( نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحیّرم چه نامم شه مُلک لافتی را ))
منظور از پیام آشنا در بیت حافظ(( معشوق وخدا )) وآشنا «عاشق وخود حافظ » است . ولی در این شعر که شهریار آن را از حافظ تضمین کرده است منظور از پیام آشنا «حضرت علی(ع) »و آشنا «خود شهریار» می باشد .
الف: هرکاری که با نام خدا آغازنشود ، ابتر است. اشاره دارد به حدیث «کُلُّ امرٍذی بالٍ
لَم یَبدأُ فیه بِبِسمِ الله فَهُوَ ابتر
ب : در درس ناله ی مرغ اسیر ومرغ گرفتارسال اول :
۷-آن کسی راکه دراین ملک سلیمان کردیم
ملت امروزیقین کرد که اواهریمن است
به یکی از داستان های حضرت سلیمان اشاره دارد .
ج )بیسستون برسرراهست مبادازشیرین خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید
( به داستان شیرین و فرهاد اشاره دارد)
الهی یکتای بی همتایی ، قیوم توانایی ، برهمه چیز بینایی، درهمه حال دانایی ، ازعیب مصفایی ،ازشرک مبرایی ،اصل هردوایی ،داروی دلهایی.
الهی ازما هرکه را بینی معیوب بینی ،هر کرداربینی همه با تقصیر بینی ،بااین همه باران رحمت تو باز نایستد و جز گل کرم نروید .
الهی غافلانیم نه کافرانیم ، صمدا به برکت نواختگان حضرت تو وبه برکت گداختگان هیبت تو ،الهی به برکت متحیران جلال تو و به برکت مقهوران قهرتو که ما را به صحرای هدایت آری واز این وحشت آباد(دنیا ) به روضه اقدس رسانی .
(از کتاب مجموعه مناجاتهای خواجه عبدا..انصاری) ص:۲۲، ۲۱، ۷۵
خود آزمایی درس دوم( رستم واشکبوس) ص۱۱
۱-به خاک افکندن :کنایه ازشکست دادن ، کشتن ونابود کردن
۲- الف . تهمتن برآشفت و باتوس گفت که رُهّام را جــام باده ست جفت
ب- کُشانی بدو گفت :با تو سلیـــــح نبینم همی جز فســــوس و مزیح
ج- بدو گفت :خندان که نــام تو چیست تن بی سرت را که خواهد گریست
د – به شهر تو شیــــــرونهنگ وپلنگ سوار اندرآیینه هـــر سه به جنگ
هم اکنون تو را أی نبــــــرده سوار پیاده بیـــــامـوزمــــت کارزار
و- بخندید رستـــــــم به آواز گفــت که بنشین کنـــار گران مایه جفت
سزد گر بداری ســـــــرش در کنار زمانی برآســایی از کــــــارزار
۳- الف: زمینه داستانی : کل ماجرا به صورت داستانی بیان شده است
ب: زمینه فرق عادت : چو بوسید پیکان سر انگشت اوی گذرکردبرمهره ی پشت اوی
ج: زمینه قهرمانی : جنگ ونبرد تن به تن نشانگر زمینه قهرمانی است
د: زمینه ملی : دفاع رستم ازکشوروطن خود بیانگر زمینه ی ملی است
۴-تو مرکز سپاه را با نهایت دقت نگهدار یا تو مرکز سپاه را به نظم وترتیب حفظ کرد یا مقررفرماندهی را منظم کن
۵- پیاده ندیدی که جنگ آورد سرسر کشان زیرسنگ آورد
بدو گفت خندان که نام تو چیست تن بی سرت را که خواهد گریست
به شهرتوشیرونهنگ و پلنگ سواراندر آینه هرسه به جنگ ؟
۶- الف: کمان را به زه کردزواشکبوس تن لرزلرزان ورخ سندروس
به رستم برآنکه ببارید تیر تهمتن براوگفت برخیره خیر
همی رنج داری تن خویش را دو بازی وجان بد اندیش را
ب: تهمتن چنین داد پاسخ بدوی که أی بیهده مرد پرخاش جوی
پیاده ندیدی که جنگ آورد سرسرکشان زیرسنگ آورد
۷- براو راست خم کرراست فروش ازخم چرخ چا چی بخاست ))واج آرایی درصامت (خ چ)
مرا مادرم نام مرگ ترکرد زمانه مراپنگ ترگتو کرد واج آرایی درصامت ((م وت))
۸- به گرزگران دست برد اشکبوس زمین آهنین شد سپهرآبنوس
چو بوسید پیکان سرانگشت اوی گذرکرد برمهره ی پشت اوی
بشد تیزرهام با خودوگیر همی گرد رزم اندرآمد به ابر
بزد بر بروسینه ی اشکبوس سپهرآن زمان دست اوداد بوس
درس سوم ( حمله ی حیدر )
خشمگین شدن نشان دادن خشم شدید
هژبر ژ یان وشیراله وشیرخداوشجاع غضنفرواستعاره از حضرت علی (ع)
۳-چون شاعربه بازآفرینی یک ماجرای تاریخی دست زده است واز حماسه طبیعی شاهنامه فردوسی تقلید کرده است یعنی تنها شکل ظاهر آن را به سمت وسوی حماسه طبیعی سوق داده است وبه همین دلیل (جنبه های ملی واسطوره أی درآن وجود ندارد وبیشتر صحنه های آن ساختگی است واصالت حماسه درآن دیده نمیشود )
۴-نمونه أی از حماسه ی مصنوعی شهنشاه نامه فتحعلی خان / مختارنامه/ ظفرنامه مستوفی / خاوران نامه ی ابن حسام یوسفی که شرح جنگهای حضرت علی ع است / انه اید وپر یل
۵ – ۱۳بیت ۱۳ اله وا دها چون حروف قافیه مشترک ندارند
سپربر سر آورد شیراله علم کرد شمشیر آن ا دها
۶-مولوی شخصیت والای حضرت علی ع توصیف کرده ونتیجه اخلاقی گرفته است ولی با ذل مشهدی فقط جنبه ی حماسی وشهامت حضرت علی ع را بیان کرده است
× بیان مولوی عارفانه است ولی بیان باذل مشهدی حماسی شعرا یک نظم دینی است
× درشعر مولوی در مورد خود اندا ختن عمرو بر چهره ی مبارک حضرت علی ع است
ولی در شعر بازل مشهدی حسین نیست.
×در شعر مولوی پیوسته عدل وداد حضرت علی ع در مقابل ظلم وستم عمرجلوه گر است
در حالی درشعر با
× شعر مولوی بیشتر جنبه ی تعلیمی در راستای پند وموعظه است ودرتاروپودش با
ایمان مردم پیوند نا گسستنی دارد ولی در شعر باذل
× قالب هر دو مثنوی است
خودآزمایی درس چهارم ( بچه های آسمان ) ص۲۶
چون جایزه نفر سوم علا وه بر نشان مسابقه و جام پیروزی ویک هفته اردوی رامسر – یک جفت کفش ورزشی بود , علی می خواست نفر سوم شود تا کفش را ببرد و آن را به خواهرش بدهد .
آنجا که می نویسد : عده أی از خانواده ها از بچه های خود عکس و فیلم می گیرند وگروهی هم با آب وشیرینی و آب میوه از بچه های خود پذیرایی می کنند .اما علی مات ومبهوت فضاشده است وبا کفش کهنه اش اطراف را تماشا می کند .
به علت قداست وخلوص نیت و ایثار وفداکاری واز خود گذشتگی علی و زهرا بخصوص علی به نوعی آنها را مقدس کرده است که رفتار آنان نوری از انوار ذات الهی است و آسمانی است نه زمینی .
۴و۵ تکلیف دانش آموز است .
خود آزمایی
درس پنجم کباب غاز ص۴۲
۱-از ماست که برماست یعنی سرچشمه بسیاری ازبلاها وبدبختی ها خود انسان است
۲-آنجاکه میزبان به مهمانان اصرار می کند از کباب غاز که شکمش را از آلوی برنمان پرکرده اند بخورند به تصور اینکه هنوز بر سر قرار قبلی خود می باشد واز آن نمی خورد ولی بر خلاف انتظار به محض اینکه میزبان چنین حرفی می زند مصطفی اختیار خود را از دست داده شروع به خوردن کباب غاز می کند وبقیه میهمانان هم به تبع او به جان غاز می افتد ودریک چشم به جان غاز می افتد ودریک چشم به هم زدن همه آن را می خورند .
۳- او از سبک نثر ساده و محاوره أی استفاده کرده است و با آوردن طنز وضرب المثل مختلف و اصطلا حات عامیانه توصیفات جزیی کنایات و.. مطالب انتقادی خود را بیان کرده است
۴-جلو کسی درآمدن : درست ومناسب پذیرایی کردن
سماق مکیدن : بیهوده منتظرماندن
شکم را صابون زدن : به خود امید وعده دادن
چند مرده حلاج بودن : چه اندازه توانایی و کارایی انجام دادن کاری را داشتن / کاری را دور از انتظار انجام داده .
۵-الف: این آدم بی چشم و رو که از امام زاده داود وحضرت عبدالعظیم قدم آن طرف تر نگذاشته بود از سرگذشت های خود در شیکاگر ومنچستر وپاریس وشهرهای دیگری از اروپا وآمریکا چیزها حکایت می کرد و… ص ۳۷
ب: در همان حین بخور بخور که منظره ی فناوزوال غازخدا بیامرز مرا به یاد بی ثباتی فلک بوقلمون وشقاوت مردم دون ومکروفریب جهان پتیاره وو قامت این مصطفای بد قواره انداخته بود..
ج : مانند قحطی زدگان به جان غازافتادند ودریک چشم به هم زدن گوشت واستخوان غازماده مرده مانند گذشت واستخوان شترقربانی درکمرکش حلترم وکتل وگردنه ی یک دوجین شکم وروده مراحل مضغ وبلع وهضم وتحلیل راپیموده یعنی به زبان خودمانی رندان چنان کلکش را کندند که گویی هرگز غازی قدم به عالم وجود ننهاده بود ! .
۶-قرار ومرار ، خرت وپرت تازه، شکوم ندارد ، واثرقید ، غفلتا فزش در رفت درست کیفور شده بودم ، هیچ برو وبرگرد نداشت
۷- روزی زسر سنگ عقابی به هوا خاست اندرطلب طعمه پروبال بیاراست
برراستی بال ونظرکرد وچنین گفت امروز همه روی جهان زیر پرماست .
براوج چوپروازکنم ازنظرتیز می بینم اگر ذره أی اندرتک دریاست
گربرسرخاشاک یکی شیشه بجنبد جنبیدن آن پشه عیان درنظر ماست
منی کرد وزتقدیر نترسید بنگرکه ازاین چرخ جفا پیشه چه برخاست
ناگه زکمینگاه یکی سخت کمانی تیری زقضابر بگشاد برو راست
بربال عقاب آمدآن تیرجگردوز وزابرمرورا به سوی خاک فروکاست
برخاک بیفتاد وبغلتید چوماهی وانگاه پرخویش گشاد ازچپ واز راست
گفتاعجب است این که زچوبی وزآهن این تیزی وتندی وپریدن زکجا خاست
زی تیرنگه کرد وپرخویش برو دید گفتا که نالیم که از ماست که برخاست ناصر خسرو
پیام هردو درس یکی است که گاهی منشا بدبختی هاومشکلات از خود انسان است.
خود آزمایی درس ششم ص ۵۳
۱ – التماس وعجرولابه محمد ولی وقتی که گفت : من پنج بچه دارم و… اودلش
به حال بچه های او سوخت وراضی نمی شد بچه های او مثل فرزند خودش
بی سرپرست شوند .
۲-نویسنده فرانسه با هنرمندی خاص وبه کمک توصیف طبیعت نا آرا م وخشن وغرش بادهای شدید وصدای شیون زن و…اوضاع اجتماعی وسیاسی عصر خود را به تصویر بکشد از جمله : زد وبند زمین داران ودولت مرکزی برای سرکوب حرکت مردم ، خود کامگی استبداد حاکمان زمان خود،فقر وناآگاهی حاکم بر جامعه همدستی اربابان با دولت برای سرکوبی مردمی ، فساد وسیستم حکومتی ونظامی .
۳-الف:می خواست شاهد نداشته باشد زیرا او با ظلم وآدمکشی های خان بزرگ شده است که به اوگفته بود هرگاه گیله مرد خواست فرار کند اورا بکشد
ب:به گمان این که اومحمد ولی است وازمعامله اوباگیله مرد آگاه شده است به همین دلیل گیله مرد رامی کشد
ج:چون اوگیله مرد راشناخت ومی خواست شاهد نداشته باشد زیرا اومی ترسید که بعدها ذوالفقاری گیله مرد ،مسائل را فاش کندودوباره او(محمد ولی ) اسیر شود
۴-اوفضاسازی می کند واین صدا تداعی کننده کشته شدن زن لیگه مرد وظلم وستمهایی دوران ستم شاهی است که به مردم شده است وتمام صداها ، صدای باد ،باران وبیقراری درختان هرکدام نمادی ازظلم دوران (ارباب رعیتی ) است واین فضا سازی نشان دهنده آن است که انگیزه اصلی عصیان گیله مرد ظلم وستمهایی است که بر گیله مرد ومردمان آن عصر رفته است .
۵-محمد ولی نماد مهره حکومتی وانسان زورگور وبی رحم ووابسته ی حکومت ومجری خواسته های حاکمان وبی اختیار که تمام قدرتش اسلحه اش است وبدون آن هیچ است
گیله مرد نماد انسان مردد،ضعیف النفس وناآگاه به مسائل اجتماعی جامعه خود وستم دیده واغفال شده ومزدور که ثمره ی ظلم وشرایط اجتماعی است وسردرد وگرفتاری به این شغل شوم ، تن داده است
مامور دوم نماد انسان مردد ،ضعیف النفس ، ناآگاه به مسائل اجتماعی جامعه خود ،اغفال شده عقید ه أی ومزدوری که ثمره ظلم وشرایط اجتماعی است واز سردرد وگرفتاری به این شغل شوم ،تن داده است.—–
خودآزمایی درس هفتم(سووشون) ص۶۱
پراکنده ونامنظم دروکنید تا مقداری محصول باقی بماند وخوش چین هاهم بهره أی ببرند .
نویسنده بامهارت خاصی مرگ مظلومانه سیاوش به فرمان افراسیاب رابهانه قرار داده است تا از این طریق شهادت مظلومانه آزادیخواهان را به است عناصر ستمگر بیان کند مرگ اوعلاوه بر اینکه جنبه ی ملی دارد،جنبه ی مذهبی پیدا کرده است ویاداور به شهاد ت رسیدن مظلومانه امام حسین وتمام شهدای کربلاست .
خوشه چینی کنایه از گدای
آفتاب تیغ کشید کنایه از خورشید طلوع کرد
رنگ شب پریده کنایه از صبح فرار رسیده است
خودروسخوان کنایه از صبح زود
کفری کردن کنایه از خشمگین وعصبانی کردن
مثل ماری که روی قلبش چنبر زده وخوابیده بود ،سربلند کرده وبه نیش زدن پرداخته است
تکلیف دانش آموزان است
شلخته دروکنید تا چیزی گیرخوشه چین ما بیاید.
خودآزمایی درس هشتم(کلبه عمو تم ،ترامیخوانم) ص۷۳
۱-دادن غذای خودش به دیگران ، شلاق نزدن به همنوعانش وقتی او را عبور
به شلاق زدن کردند ، ازضعفا و نومیدان دلجویی کردن بعد ازهمه آمدن وسهم
را کمتر گرفتن ، پر کردن سبد بیماران وضعیفان مزرعه وخود را به فطر انداختن و…
خشونت وسنگدلی را لازمه ی این کار دانست تابتواند بیشتر وبی رحمانه تر از بردگان کاربکشد زیرا هر وقت انسان را از شخصیت واقعی خودش بگیرند می توانند از اوانسان خشنی درست کنند وچنین انسانی دراختیار ارباب قدرت قرار می گیرد ارباب هم فکرمی کرد عمو قم ازرفتارخشونت آمیزارباب می ترسد ومطابق میل او عمل می کند واز این طریق می تواند از بردگان بیشتروبی رحمانه تر کار بکشد اما برخلاف تصور او عمو قم انسانی مهربان ودلسوز بود وبا اندیشه های ظالمانه ارباب او بسیار فاصله داشت .
وقتی ارباب او را وادار کرد که به زن برده شلاق بزند عمو قم از این کار امتناع کرد . ارباب ضربات شلاق به او زد واز او خواست که به زن برده شلاق بزند واو را تهد ید به کشتن ومرگمی کرد عمو قم به اوگفت : ( هنگامی که جسم را کشتید دیگر کاری از دستتان بر نمی آید وپس ازآن ابدیت درکار است ). یعنی نهایت قدرت تو کشتن جسم من است و با روحم نمی توانی کاری کنی . این جمله به شدت ارباب ستمگر را عصبانی کرد .
آنجا که می گوید (( أی ارباب وقتی جسم مرا می کشید پس از آن ابدیت در کار است .)) تا زنده ام وقت وجسم من دراختیار شماست اما روانم را نمی توانم به وجود فنا پذیری بسپارم . آن را برای خداوند محافظت می کنم ودستورات … را برهمه چیز مقدم می شمارم همه شکنجه های تو راتحمل می کنم چون آنها وسیله أی خواهند بود که هرچه زودتر به دیاری که باید به آنجا بروم ، ردانه شوم وخداوند قادر وتوانا یاور من است . ))
تکلیف دانش آموزان است .
رنج وعذابی که درجامعه جاری است به یقین ریشه آن درگذشته ی تاریک پنهان است وگذشتگان ما مقاومت نکردند .
خودآزمایی درس نهم ( دربیابانهای تبعیدو…) ص۷۷
سرگردانی درکوه وبیابان، وسنگلاخ ، خراب شدن خانه ها وویرانی آبادی ها رها شدن اجساد مردم، در بیابان وطمعه کرکس ها شدن ، بمباران وتهاجم هوایی وزمینی نابودی مزارع ، تیرباران کردن زنان توسط غاصبان اسرائیلی و…
الف : أی خونین چشم وخونین دست / به راستی که شب رفتنی است .
نه اتاق توقیف ماندنی است / ونه حلقه های زنجیر .
ب: مرد ، ولی رم نمرده است / با چشم هایش می جنگد
و دانه های خشکیده خوشه أی / دره ها را از خوشه ها لبریز خواهد کرد .
سروده های صلح وشادی : وحی وپیام الهی پیامبران وکلام خداوندی
چوپانان : پیامبران الهی
نماد صلح وآشتی وامنیت / پرچم کشور فلسطین
۵- نرون مرد ، امارم نمرده است ظلم وستم نابود شدنی است ودرهیچ دورانی پایدار نمی ماند وحق وعدالت همواره باقی خواهد ماند یا ظلم رفتنی است اما سرزمینها باقی است .
یا اسرائیل نابود می شود و فلسطین باقی خواهد ماند .
چشم هایش می جنگد یعنی مردم فلسطین با آگاهی وشناخت با دشمن می جنگد.
خودآزمایی درس دهم ( دخترک بینوا ) ص۸۶
دسته ی سطل را به صدا درآورد / با صدای بلند شمارش می کند که برای او جانشین یک رفیق می شود .
ذوقی است مثل : بالای سرش آسمان ازابرها ی سیاهی شبیه به دودهای متراکم پوشیده بود . به نظرمی رسید که نقاب حزن انگیز برسر این کودک فرو آمده است .
علف های بلند زیر نسیم مثل مار ماهی پیچ وتاب می خورند . درخت های خاردار مانند بازد های طویلی که مسلح به چنگال ومهیای گرفتن شکارباشند به هم می پیچند چند خلنگ خشک که گویی به دست باد رانده می شوند ، شتابان می گذشتند مثل این بود که با وحشت از جلو چیزی که می رسد ، می گریختند و…
کتارا وآب که درسطل حرکت میکرد دایره هایی خود تشکیل می داد که به مارها ی سفید شباهت داشت .
ابرهای آسمان بالای سرش را چون نقاب حزن انگیز ظلمت بر سر خود می دید
شاخه های عظیم به وضع موحش سیخ ایستاده بودند . بوته های خار سوت می زدند علف های بلند زیر نسیم مثل مارماهی پیچ وتاب می خوردند . شاخه های بلند درختان خاردار مثل بازوهای دراز مسلح به چنگال آماده ی گرفتن شکاربودند . علف های خشک جارو درمقابل باد گویی از ترس چیزی در حال فرار هستند . از هر طرف فضا های غم انگیز امتداد داشت و…
* زن نفرت انگیز بادهای هم چون دهان کفتار وچشمانی بر افروخته از غضب * زن تناردیه گفت : دختر برو برای اسب آب ببر . کوزت با صدای ضعیفی گفت خانم آب نداریم . زن تناردیه در کوچه را گشود ، راه را به وی نشان داد و گفت : خیلی خوب ، برو آب بیار وغرغر کنان گفت : اگر این جا آب نیست در چشمه هست … و فریاد زد ا برو !
تکلیف درسی
خودآزمایی درس یازدهم هدیه سال نو ص ۹۴
گیسوان زیبای دلا چون آبشار طلایی می درخشید وشبیه دامنی تا زیر زانویش را پوشانیده بود
زندگی معجون دردآوری است از لبخندهای زودگذر و…
استعاره *- دلا کلاهش رابرداشت واز زیر آن ،طلایی رنگ سرازیر شد
*- فلز گران بها از انعکاس آتش اومی درخشید
چون موی زیبای اورا به بهای بسیار کم ازاوخرید.
چون خرید آن هدایا بیانگر عشق وعلاقه وفداکاری وایثار آنها نسبت به یکدیگر بود.
۴-
۵- عشق وایثار وفداکاری
نا تانائیل ، آرزو مکن که خدا را در جایی جز همه جابیابی هر مخلوقی نشان از خداست وهیچ مخلوقی اورا هویدا نمی سازد .
ما همگی اعتقاد داریم که باید خدا کشف کرد. دریغا که نمی دانیم هم چنان که درانتظار اوبه سر می بریم ،به کدام درگاه نیازآوریم ،سرانجام این طور نیز میگوئیم که اودر همه جاهست ،هر جاونایافتنی است.
هر دوبه زبان هنر یک مطلب رابیان می کنند ومنظور این است که بینش ،دید ، زاویه أی که انسان بر روی طبیعت می گشاید مهم تر ازآن چیزی است که می بینید.
خودآزمایی درس دوازدهم ۱۰۰
می، عیش ومستی ( بعضی قناعت وتلاش باتهذیب نفس) می دانند .
درویش نوازی = بیت ۴ أی صاحب کرامت .مبتکرانه سالامت روزی تفقدی کن درویش بینوارا
حسن خلق : بیت۵ آسایش دوگیتی تفسیر این دوحرف است بادوستان مروت بادشمنان مدارا
اغتنام فرصت : بیت ۳ دهروز مهر گرون افسانه است وافسون
نیکی به جای یاران ، فرصت شماریارا
۳-
۴-تکلیف دانش آموزان است
درمورد آینه ی سکندر فرهنگ معین
حافظ نامه ج ۱ ص ۱۳۴
دایره المعارف فارسی مصاحب، ذیل آیئنه
لغت نامه دهخدا
مکتب حافظ ص۲۱۴-۲۱۶
درمورد دارا تاریخ ایران باستان ، حسن پیرنیا
آخرین شاه ،علی حصوری
ایران ازآنجا تا اسلام رومن کریشمن
فرهنگ معین مترجم دکتر محمد معین
۵- قیامت وبهشت
۶- حدیث روضه نگویم،گل بهشت نبویم جمال حور نجویم ، دوان به سوی توباشم
می بهشت ننوشم زجام ساقی رضوان مرا به باده چه حاجت که مست بوی توباشم
درس سیزدهم ص ۱۰۵
الف کثرت است یعنی سود فراوان
به روز نیک کسان گفت تا توغم مخوری بسا کسا که به روزتوآرزومنداست
گرت سودای آن باشد کزین سودا برون آیی زهی سودا که خواهی یافت فرداازچنین سودا (سنایی)
نه من سبوکش این دیر رندسوزم وبس بسا سرا که در این آستانه سنگ وسبوست ( حافظ)
خداوند
زیزدان دان نه ازارکان که کوته دیدگی باشد
که خطی کزخرد خیزد توآن را ازبنان بینی
۴-اوج- قعر / سود-زیان/ امروز-فردا/اقبال-ادبار/عرش-فرش/ماه-چاه/و…
۵-ازبلندی به پستی وازعزت به ذلت آمدن
عرش کنایه ازآسمان / فرش کنایه اززمین
۶-سر آلب ارسلان دیدی، زرفعت رفته برگردون
به مروآتاکنون درگل تن الب ارسلان بینی
۷- ۱- هلیدن ۲- هشتن
تنی اصلی
درس چهاردهم( تربیت انسانی وسنت ملی مان ص ۱۰۹
داستان کاوه آهنگروقیام اوعلیه ضحاک
ص۱۰۸ پاراگراف چهارم عبارتند از: احترام به حقوق خود ودیگران
احترام به آزادی خود ودیگران،عدالت خواهی وتنفراز زور،مسئولیت اجتماعی ووظیفه شناسی ،همکاری وزیستن بادیگران درصلح وصفا
چون مردم به دین اسلام روی آوردند ودین اسلام که عدالت اجتماعی رابشارت می داد جایگزین قوانین خشک ونابرابر ساسانی شدوفاصله های طبقاتی تجمل پرستی، فساد ونبود عدالت اجتماعی ،که عامل سقوط دولت ساسانی شد جای خود رابه مساوات ، برادری، برابری وآزادی داد که ازثمرات دین اسلام است.
دانش آموزان وآزادگی ودین ومروت این همه رابنده درم نتوان کرد
زیرا مثنوی درعمق ودرلطافت فکردینی وعدالت خواهی با ذهن انسان قرن بیستم سازگار است.
وحدت، ایثار وازخودگذشتگی، عدالت خواهی،ظلم ستیزی ونفی دیکتاتوری واستبداد شهادت طلبی ،مبارزه آرمانها،تحمل سختیها،خودباوری وبازگشت به خویشتن وتمایل به ارزشهای انسانی ومذهبی و…
درس یازدهم(جلوه های هنر دراصفهان)ص ۱۱۳
اصفهان که همچون شاهزاده افسون شده است.
زیرا زیبایی ورنگارنگی فصل بهار درکاهش نمایان است ولی این نقش ها ثابت وجامه وبی حرکت درعین حال همیشگی وجاوید است
در افسانه های قدیم آمده است که افسون گران معمولا برای نجات کسی روح اورادر شیشه میکرده ودرجای نامعلومی پنهان می کردند تا دشمن براودست نیابد .این تشبیه زیبا به خوبی توانسته است تصویری ازروح معماری ایرانی رانشان دهد که در بنا به کاررفته است . روحی که پس ازسالیان هم خیال زنده وحامل فرهنگی غنی است.ذوالفقاری
به عقیده أی که در افسانه ها آمده که غولها وجادوگران و دیوها روح افراد را دررشته محبوس می کردند ودراین اصفهان به شاهزاده زیبا تشبیه شده است که روح او را درمینای کاشیها حبس کرده اند .
آزادگی ووارستگی ، پای بند ، سرسبزی همیشگی، راست قامتی ورعنایی در اساطیریونان نشان سوگواری واندوه واز دست دادن یار است وچوب آن نشان فنا ناپذیری است
طاووس وسرو
سلاح = سلیح/ رکاب= رکیب/ مزاح=مزیح/ مهماز= مهیز/ کتاب=کتیب/ حساب=حسیب/ حجاب=حجیب/
درس شانزدهم (خسروو…) ص ۱۲۴
کمیتش لنگ بود=کنایه ازناتوان بودن
مثل شاخ شمشاد =کنایه ازراست قامت وتوانا
سپر انداختن =کنایه ازتسلیم شدن وشکست خوردن
باب دندان =کنایه ازمطابق میل ومناسب بودن
۲-محرومیت ازپدر ومادر،دوستی وهمنشینی با افراد تبه کاروبد،ناسالم بودن جامعه عدم استفاده ازتوانایی ها واستعدادهای خدادی ،خودو…
۳-بی توجهی والدین،عدم اعتماد به ارزش های خود ،بی ایمانی ،یاس ونومیدی ،طلاق ،فقر ،بیکاری،بی اعتمادی نسبت به آینده،کمبود های فرهنگی ،ناسالم بودن محیط،کمبودمحبت و…
۴-تکلیف دانش آموزان است.
۵-حکایت
یکی را ازحکما شنیدم که می گفت : هرگز کسی به جهل خویش اقرار نکرده است مگر آن کس که چون دیگری درسخن باشد همچنان تمام ناگفته ،سخن آغازکند.
سخن راسرست أی خداوند وبن میاور سخن درمیان سخن
خداوند تدبیر وفرهنگ وهوش نگوید سخن ،تانبیند خموش
ازگلستان سعدی باب چهارم ص۳۲۱
۶–حروف اضافه ایهام دارد ۱- حرف های زائد واضافی یاحرف بی مورد
۲- حروف اضافه دردستور زبان فارسی
سخنرانی موجی ایهام دارد سخرانی رادیویی که ازطریق امواج پخش میشود
سخنرانی به روش موج گرفته ها یا ازسر بیخودی
سخنرانی فردی موجی
۷-اشتر به شعر عرب در حالت است وطرب
گرذوق نیست تورا کژ طبع جانوری
درس هفدهم (داروگ ،باغ بی برگی و…) ص ۱۳۵
۱-فقر ومحرومیت وجامعه أی که درحال ویرانی وفروریختن است.
۲-وجدار دنده های نی به دیوار اتاقم دارد ازخشکیش می ترکد.
چون دل یاران که درهجران یاران
۳-ابر رابه پوستین سرد نمناک تشبیه کرده است (ابر باآن پوستین سردغمناک )
باغ راتنها ،ساکت ،عریان ،باشاخه های به رنگ شعله ی زرین توصیف کرده است.
( باغ بی برگی روز وشب تنهاست /باسکوت پاک وغمناکش /
جامه اش عریانی است/ ور جزانیش جامه أی باید،بافته بس شعله ی زرتارپودش باد.
۴-باغ بی برگی
۵-میوه های سر به گردون سای که درخاک خفته اند منظور بزرگانی که ازبین رفته اند.
۶-تعداد اصحاب پیغمبر (ص) درجنگ بدر وتعداد یاران امام زمان (عج تعالی) درهنگام قیام مساوی است یعنی ۳۱۳ نفر،ازطرفی نام فرمانده ی دوسپاه یعنی پیغمبر (ص) وامام زمان (عج تعالی) هر دومحمد است.
شعر داروک وباغ من ینمایی ودارای وزن وقافیه ودارای آهنگ است.
تکلیف کلاسی است شعر درمورد خزان
تکلیف کلاسی است درمورد انتظار
درس هجدهم (سفر به خیر ،درسایه ساز نخل ولایت ) ص ۱۴۲
گون نماد انسان های اسیر وگرفتار وزندانی
نسیم نماد انسان های آزاد ورها
تکلیف کلاسی است
وجه اشتراک :درهر دوشعر به دنبال آزادی ورهایی خود وسرزمین خود ازقید استبداد هستند ولی زندان واسیر شدن قدرت مبارزه را ازدست داده اند.
درهردوشعر افراد زندانی ازنسیم وسحر درخواست می کنند که پیامشان را به دوستان وآزادیخواهان برسانندوطلب آزادی می کنند
وجه افتراق * سفر به خیر درقالب شعر نونیمایی است ولی شعر ناله مرغ اسیر درغزل است
شعر سفر به خیر به صورت سئوال وجواب اززبان گون ونسیم است .ولی شعر ناله ی مرغ اسیر اززبان خود شاعر است.
۳-پیروزی که درکه دربازار کوفه خانه داشت روزی عرق ریزان کیسه أی آرد بر دوش داشت ودربازار کوفه می رفت حضرت علی (ع) به کمک اوشتافت وکیسه ی آرد رااز اوگرفت وبه خانه ی اوبرد ودرمنزل درکار پختن نان به اوکمک کرد وحضرت علی(ع) کودکان رابر پشت خود سوار می کرد وباآن ها بازی می کردآن بیوه زن که شوهرش دریکی ازجنگ ها از دست داده بود در حین کارکردن ازوضع وروزگار خود شکایت می کرد که علی همسرش رابه جنگ برده کشته شده است . پیرزن که حضرت علی(ع) رانمی شناخت مداوم از حضرت علی(ع) شکایت می کرد در همین حال یکی ازهمسایگان اوکه حضرت علی(ع) رامی شناخت به خانه ی اوآمد وبه پیرزن گفت هیچ میدانی این میهمان کیست ؟ گفت نه؟ اما هرکس است به من خیلی کمک کرده است زن گفت : این حضرت علی(ع) است .زن برای عذر خواهی به نزد حضرت علی(ع) آمد دید حضرت علی(ع) چهره وسینه اش رادرمقابل آتش تندر گرفته است ومی گوید: علی بسوز که درحکومت توکودکان یتیم فراموش شده باشند . بهر حال حضرت علی باآن همه عظمت وبزرگی درکنار تنور قرار می گیرد واسب کودکان می شود.
خدا به معنی صاحب ، مالک . دارنده است .ودرکلمات مرکبی ش کدخدا دهخدا به معنی همین صاحب است . این واژه به معنی پادشاه هم به کار رفته است خدا از ریشه پهلوی خوتای (دیگه دوستت ندارم . ) گرفته شده است
ودر اینجا به معنی همین پادشاه است . سابقه ی تاریخی آن بر می گردد به (( خد یو )) به معنای پادشاه ، خداوند خدا چه بزرگ است و مربوط به مثل ارزمان زردتشت است .
همه ی توصیفاتی که درموردحضرت علی (ع) درشعر آمده زیباست از جمله :
پیش از تو ، هیچ اقیانوسی را نمی شناختم / که عمود بر زمین بایستد
چگونه شمشیری زهر آگین / پیشانی بلند تو – این کتاب خداوند را از هم می گشاید
چگونه می توان به شمشیری ،دریایی را شکافت .
در اخذ که گل بوسه های زخم های تنت رادشت شقایق کرده بود./مگر ازکدام باده ی مهر ، مست بودی / که با تازیانه ی هشتاد زخم ، بر خود زدی ؟و…
۶- باچشمانی که چون توراندیده اند یتیم هستند یا هر چشمی که تو را ندیده است یتیم است با چشمانی که محروم از دیدن توست و با ندیدن توتنها وبی کس ویتیم است .
۷-هنگام که به همراه آفتاب /به خانه یتیمکان بیوه زنی تابیدی /
وصولت حیدری را /دست مایه ی شادی کودکانه شان کردی /
وبرآ ن شانه که پیامبر پای ننهاد /کودکان رانشاندی .
واز آن دهان که هدای شیر شیر می خروشید /کلمات کودکانه تورا دید ./
۸-قالب شعر سپید است — وزن عروضی ندارد— درمقام وصف عظمت حضرت علی(ع) کلامش بی ارزش واعتبار است — درمقابل عظمت آن حضرت کلامش بی ارزش است
۹-چون حضرت علی (ع) قرآن ناطق است وشاعرباز شدن فرق سر آن حضرت رابه دست ابن ملجم ملعون همانند کتابی می داند که باگشایش آن حقایقی راآشکار ساخته است که زمینه ی گسترش اسلام گردید .
ازطرف دیگر پیشانی مباز مغز واندیشه است واندیشه های والای حضرت علی(ع) درحکم کتاب الهی است یاخطوط پیشانی حضرت به خطوط کتابی می ماند که می توان از آن از گذشته وآینده خبر گیرد نظر آقای ذوالفقاری
شعر تلمیمات زیادی دارد ازجمله:
۱- خجسته باد نام خداوند، نیکوترین آفریدگاران . تلمیح به آیه فتبارک…احسن الخالقین ( سوره مومنون آیه ۱۴)
مور ، چه میداند که بر دیوار ه اهرام میگذرد تلمیح به اهرام ثلاثه ی عصر که از عجایب وشگفتهای جهان است
توآن بلندترین هرمی که فرعون تخیل می توان ساخت.
تلمیح به اهرام مصروفرعون
چگونه این حین که بلند بر زبر ماسواایستاده أی /درکنار تنور پیرزنی جای می گیری تلمیح به داستان پیرزنی که دربازار کوفه می زیست و…
چگونه شمشیری زهر آگینی پیشانی بلند تو-این کتاب خداوند را- ازهم می گشاید تلمیح به ضربت خوردن حضرت علی(ع)
چاه ازآن زمان که تودرآن گریستی جوشان است .
تلمیح به زمانی که حضرت علی(ع) سردرچاه میکرد وبا چاه درددل می کرد ومی گریست
تلمیحات دیگر اشاره به کفشهای پاره ی حضرت ، زخمی شدن حضرت علی(ع)درجنگ احد ، فتح خیبر وکشتن مرحب ویتیم نوازی و…
درس نوزدهم (حدیث جوانی ودرکوچه سار شب) ص ۱۴۵
۱-بیت دوم (بایادرنگ وبوی توای نوبهار عشق
هم چون بنفشه سر به گریبان کشیده ام
۲- آهو ایهام دارد ۱- آهوی بیابان
۳-عیب
تشخیص
همچون بنفشه سربه بیابان کشیده ام
موی سپید را فلک به رایگان نداد .
ای سروپای بسته به آزادگی مناز
چون خاک درهوای تو ازپای فتاده ام
چون اشک در قفای تو با سر دویده ام
۳ – تکلیف کلابی است
وجه اشتراک : هر دو شعر مضمون واحد دارند آن هم قدر جوانی داشتن ، وقت را غنیمت شمردن ،زود گذر بودن عمر است و….
وجه افتراق : شعر پروین تعلیمی است ولی شعررهی معیری تعلیمی ،غنایی است
شعر پروین در قالب قطعه است ولی شعر رهی معیری درقالب غزل سروده شده است .
۴-بیت آخر (( نه سایه دارم و نه بر بیفکنندم وسزاست
اگر نه بر درخت تر کسی تبر نمی زند ))
۵-بیهوده انتظار کشیدن زیرا نجات بخشی نیست .
هر دو شعر درقالب غزل سروده شده است
نوع ادبی شعر (( حدیث جوانی )) تعلیمی ، غنایی و شعر (( درکوچه سار شب )) غنایی است.
——————————————————————————خود آزمایی درس (امام شوشتری و…)
بعد از خواندن نماز ، مردم سوالات خود را در نامه أی می نوشتند و به امام جماعت می دادند و او به یک یک سوالات پاسخ مناسب می داد .
۲-توصیف فرو رفتن در آب ص۱۴۸ وص۱۵۰، صید مروارید ، توصیف امام جماعت مسجد ص ۱۴۷، توصیف غذای مدرسه ی امام شوشتری ص ۱۴۷
۳-ایران ،چون مردم ایران به زبان مردم فارس سخن می گفتند فارسی به معنی ایرانی تبدیل شده است .( ذوالفقاری )
×خورشید به تدریج پایین می رود و سایه های ستون ها و هیکل های پاسبانان ، روی خاک این زمین وایران سلطنتی درازتر می شود ص ۱۵۶پاراگراف سوم
× روز در آغوش آسمان زیبا و سبزرنگ بدرود حیات می گوید .درآسمان رشته های باریکی از ابرهای کوچک به شکل عقیق قرمز دیده می شود .صدای اذان چوپانان به گوش می رسد.(ص ۱۵۷ پاراگراف آخر)
تکلیف کلاسی است
وجه اشتراک : هر دو انسان ها را به عبرت گیری از آثار باقی مانده پادشاهان دعوت می کند . کاخ هایی که یاد آور عظمت و بزرگی پادشاهان گذشته بوده ،اکنون به صورت خرابه أی بیرون آمده است و بیانگر آن می باشد که سرنوشت همه انسان ها چه فقیر چه ثروتمند ،چه قوی وچه ضعیف مرگ است .
وجه افتراق:نوشته ی علی پسر سلطان خالدیه نثر عادی است ولی نوشته ی خاقانی به صورت شعردرقالب قصیده است وعلاوه بر پیام عمیق آن دارای بیانی گیراوجذاب است .
————=============================—————-خود آزمایی درس ۲۱ (( خاطرات اعتمادالسلطنه و آن روزها ))ص۱۶۸ ۱
درحکایت (( اگر ممکن بود )) جایی که نویسنده حاضر می شود تمامی دندانهای او بشکند ودرعوض دندان شاه خوب شود .
متملق و چاپلوس بودن درباریان شاه ، رشوه خوا بودن شاه ودرباریان وفساد اقتصادی دربار ، قصر وبد بختی درکل کشور عدم رضایت مردم از وضع دربار ، بی لیاقتی درباریان ، بی توجهی شاه ودرباریان به اوضاع کشور ومردم واداره ی مملکت ، توجه پادشاه ودرباریان به تفریح وخوش گذرانی وراحتی خود و…
خنده برادران ، گریه مادر، غم واندوه ولحن نصیحت گرانه پدر به هنگامی که اوبر خلاف عادت همگان إذا رابا دودست به دهان برد موجب شد که حرکات ورفتار طه حین تغییر کند واز زمان به بعد تصمیم گرفت که تمام کارهایش رادرخلوت وبه دور ازدیگران انجام دهد وازمردم دورمی گزیند تا مورد تمسخر آن قرار نگیرد
ابوالعلا مصری ، چون ابوالعلا هم مثل او نابینا بود وخود را گرفتا ر همان مشکلات می دانست که ابوالعلا به آن ها دچار بوده است .
بسیاری ازدعاها وقرآن راازپدر بزرگ نابینا یش آموخت زیرا اتاق اودرکنار اتاق پدربزرگش بود که درهنگام سحر که بلند می شد وبه خواندن نماز ودعا مشغول میگردید طه حین آنها رامی شنید ویاد می گرفت .
تصنیف خواندنی ومرثیه را ازخواهر ومادرش یادگرفت زیرا زنان مصری درهنگام تنهایی ساکت نمی نشستند ودرهنگام شادی تصنیف وترانه ودرهنگام غم وناراحتی باخود به نوحه گری ومرثیه خوانی می پرداختند وخواهر ومادر اوهم ازاین قاعده مستثنی نبودند واوبسیاری ازمرثیه ها وتصنیف هارا ازآنها فراگرفت .بسیاری ازداستان ها وافسانه ها راازطریق محفلهایی که پدرش با دوستان تشکیل می دادند وبه خواندن آنها می پرداختند از آنها فرار گرفت
خودآزمایی درس بیت ودوم ( شخصی به هزار غم گرفتارم و…) ص ۱۷۵-۱۷۶
بخت واقبال با من یار نیت وازهمان روز اول بخت بد من بود وسرنوشت وتقدیر من چنین بود ازاین روستارگان دشمن من هستند .
جناس: محبوس ومنموس
مراعات نظیر : طالع ، منموس، اختر
منشخص: خونخواربودن اختر
کنایه : خونخواربودن اختر کنایه ازدشمن بودن
۳- تقدیر وسرنوشت وستارگان چون در اکثرابیات خود رابی گناه می داند
بی گناهی ( عدم) اطلاع ازگناهش ، جلای وطن ، ستارگان واختران ونادانی خود به علت گرفتاری خود می داند
۴-گفتم من وطالع نگونسارم
۵-*من نگویم که مراازقفس آزاد کنید قفسم برده به باغی ودلم شاد کنید
*ناله ی مرغ اسیراین همه بهر وطن است مسکن مرغ گرفتارقفس هم چومن است
۶-فاطمه فاطمه است/ آری اینچنین بود برادر/حج/هبوط/زن مسلمان/مسئولیت شیعه بودن/ پدر، مادر،مامتهیم /سر عقل آمدن سرمایه داری/فلسفه نیایش/شهادت /بازگشت به خویشتن بازگشت به کدام خویش ؟ ریشه اقتصادی رنسانس/پیام امید به روشنفکرمسئول و…
۷-او(حضرت علی(ع) ) برخلاف حکیمان دیگر ،برخلاف نوابع واندیشمندان دیگر که اگر نابغه اند مرد کار نیستند واگر مرد کارند ، مرد اندیشه وفهم نیستند واگر هردو هستند ، مرد شمشیر وجهاد نیستند ،واگر هرسه هستند ، مرد پارسایی وپاکدامنی نیستند ،واگر هر چهار هستند ، مرد عشق واحساس ولطافت روح نیستند واگر همه هستند خدا رانمی شناسند وخود رادرایمانشان گم نمی کنند وخودشان هستند ، اومردی است درهمه ابعاد انسانی ، همچون یک کارگر ، همچون من وتو کار می کند ، وبا همان پنجه های که آن سطرهای عظیم خدایی رابر کاغذ می نویسند ، پنجه درخاک فرو می برد.
چاه می کند قنات احداث می کند ودرشوره زار آب بر می آورد.
درست یک کارگر ، امانه درخدمت این وآن ونه درخدمت خویش .دردل قنات ناگهان فریاد می زند بالایم بکشید .وچون به بالای قناتش می آورند سرورویش راگل پوشانده است آب فواره می کشد ودرآن بیابان سوزان پیرامون مدینه نهر جاری می شود .بنی هاشم خوشحال می شوند ، اما اودرهمان حال نفس نگردانده می گوید : (( مژده بروارثان من که ازاین آب یک قطره نصیب اند ))
که برمن وتو وقف کرده است ، برادر.
(آری اینچنین بود برادر ص ۱۳و۱۴)
خود آزمایی درس بیست وسوم (کعبه ی مخفی )ص ۱۸۳
۱-خدا
۲- مخفی ایهام دارد ۱- تخلص شاعر ، مشخص ،تلمیح ،تشبیه ،مراعات نظیر و..
۳- درسخن مخفی شدم مانند بودربرگ گل هرکه خواهد دیدنم گودرسخن بینند مرا
خودآزمایی درس بیست وچهارم ( مسافروریشه ی وپیوند) ص ۱۸۷
سنگر شهید
اشک آلود بودن دستمال دراثر گریه ، منظور ازپولک قطرات اشک است
دستمال او، دستمالی که مهر وتسبیح وانگشتر رادرآن قرار داده بود /دستمالی که با آن زخم بازوی هم سنگرش را می بست/ دستمالی که اشک های چشم شهید راپاک می کرد واشک اورا می پوشاند
پیوند وعلاقه به اقلیم او بی اثر یعنی ایران زیرا خراسان گذشته که مهد بزرگان زیادی بوده اند یادآور گذشته ودیرینگی روابط دوکشور است .
درسینه ام شور وعشق وپیوند زیادی به ایران ،اقلیم ادبی دارد زیراخراسان بزرگ که مهد بزرگان زیاد وخواستگاه وپاسدار شعر وادب بوده است یادآور گذشته ودیرینگی روابط دو کشور است به حال پیوند وعلاقه شاعر به اقلیم ادبی اثریعنی ایران رابیان می کند .
۵-احساس لطیف شاعر وشور حماسی وملی وتاریخی وافتخار به بیشه فرهنگی وعشق اوبه ادبیات ووطن ادبی خود ، ایران امروز وگذشته می باشد.
نویسنده: ساجده نوروزی
نمونه سوالات ترم دوم عربی سال اول دبیرستان